Zondag 2 december 2018: General Motors, Trump en een – ongemakkelijke – economische realiteit.

Het gebouw dat op de cover van mijn boek prijkt, is het Renaissance Center. Dit torencomplex aan de oevers van de Detroit-rivier huisvest het hoofdkantoor van de grootste Amerikaanse autoproducent: General Motors (GM). Ik heb destijds voor deze foto gekozen omdat deze wolkenkrabbers er in het silhouet van Detroit uitspringen, en vanwege de link met de voor de stad zo belangrijke auto-industrie. Verder vond ik het een krachtig beeld en zit er in de naam een mooi stukje symboliek: wedergeboorte. In het geval van Detroit geen nieuwe bloei van kunst en cultuur, maar van een stad die uit het dal klimt.

Als ik in Detroit ben, huur ik regelmatig een fiets bij Wheelhouse Detroit; een paar honderd meter ten oosten van het ‘Ren Cen’. En dan trek ik erop uit: al fietsend heb ik de afgelopen jaren zo’n beetje alle hoeken en gaten van de Motor City wel bezocht. Diep de wijken in op zoek naar interessante plekken, mensen en verhalen. Veel mooier dan dat wordt het niet. In het oosten van de stad – op de grens van Detroit en Hamtramck – ben ik tijdens dit soort tochten al meerdere keren om de immense Detroit-Hamtramck fabriek van GM heen gefietst. Het is samen met de fabriek van Chrysler in het zuidoosten van de stad de enige autofabriek – ooit telde Detroit er honderden – die nog operationeel is. Sinds begin van deze week weten we echter dat GM de Detroit-Hamtramck fabriek op korte termijn zal sluiten. In een persverklaring die op maandag 26 november naar buiten werd gebracht, kondigde de autoproducent ingrijpende maatregelen aan. In de VS en Canada zullen in totaal vijf fabrieken worden gesloten.

GM maakt zich met deze operatie klaar voor een nieuw tijdperk in de auto-industrie. De autoproducent heeft de afgelopen jaren gemerkt dat de verkoop van ‘reguliere’ auto’s is afgenomen en dat de voorkeuren van klanten (wederom) zijn verschoven naar kleine trucks en SUV’s. Daarnaast lijken de verkopen in met name China en de VS (mede ingegeven door de recent gestegen rentetarieven) over de top te zijn. Ter illustratie: de vijf fabrieken die worden gesloten hebben een gezamenlijke productiecapaciteit van 800.000, terwijl er volgens schattingen minder dan 300.000 auto’s worden gemaakt.

Topvrouw Marry Barra wil GM nu al klaarstomen voor een moeilijke periode op de automarkt. Maar wat voor Barra nog belangrijker is, is het bedrijf te herstructureren zodat het de komende slag op de markt voor elektrische en zelfrijdende auto’s bewapend tot de tanden aan kan gaan. ‘This is about making sure GM is lean and agile and getting in front of and leading in autonomous and electric vehicles,’ aldus de CEO. Het werknemersbestand in Noord-Amerika zal door de fabriekssluitingen met 15 procent afnemen. GM hoopt hiermee vanaf 2020 op jaarbasis zes miljard dollar te kunnen besparen. De autoproducent wil dit geld onder meer gebruiken om te investeren in Cruise Automation. Deze succesvolle dochteronderneming richt zich vanuit San Francisco op de ontwikkeling en productie van zelfrijdende auto’s.

Kredietbeoordelaar Moody’s reageerde positief op de aangekondigde maatregelen: ‘We view the company’s cost reduction plan as an undertaking to maintain its current strengths, and to improve its ability to remain at the forefront of the auto industry’s movement toward electrification, autonomous driving, ride hailing and connectivity.’ Minder verheugd was de Amerikaanse president; Donald Trump. Via Twitter slingerde hij meerdere opgewonden berichten gericht aan Barra en GM de wereld in, waaronder het volgende: ‘Very disappointed with General Motors and their CEO, Mary Barra, for closing plants in Ohio, Michigan and Maryland. Nothing being closed in Mexico & China. The U.S. saved General Motors, and this is the THANKS we get! We are now looking at cutting all @GM subsidies, including……..for electric cars. General Motors made a big China bet years ago when they built plants there (and in Mexico) – don’t think that bet is going to pay off. I am here to protect America’s Workers!’ Trump speelde ook met de gedachte van het invoeren van heffingen op buitenlandse auto’s en auto-onderdelen: ‘If we did that with cars coming in, many more cars would be built here. If tariffs were put in place G.M. would not be closing those plants. Get smart Congress. Also, the countries that send us cars have taken advantage of the U.S. for decades.’ Steun voor de president is er op dit vlak in Washington echter nauwelijks. Ook onder veel Republikeinen leeft immers de vrees dat invoertarieven zullen leiden tot hogere productiekosten, stijgende verkoopprijzen en een verlammende handelsoorlog (met China en de EU).

GM reageerde op tweets van de president middels een afgewogen persverklaring die werd geplaatst op de website van het bedrijf: ‘GM is committed to maintaining a strong manufacturing presence in the U.S., as evidenced by our more than $22 billion investments in U.S. operations since 2009. Yesterday’s announcements support our ability to invest for future growth and position the company for long-term success and maintain and grow American jobs. Many of the U.S. workers impacted by these actions will have the opportunity to shift to other GM plants where we will need more employees to support growth in trucks, crossovers and SUVs. GM’s transformation also includes adding technical and engineering jobs to support the future of mobility, such as new jobs in electrification and autonomous vehicles. We appreciate the actions this administration has taken on behalf of industry to improve the overall competitiveness of U.S. manufacturing.’

Maar ook van de linkerzijde van het politieke spectrum kwamen er felle reacties op het besluit van GM. Zo had de Democratische senator Sherrod Brown (Ohio) het over ‘corporate greed at its worst.’ ‘GM received record tax breaks as a result of the GOP’s tax bill last year, and has eliminated jobs instead of using that tax windfall to invest in American workers.’ Debbie Dingell, lid van het Huis van Afgevaardigde voor een district in Metro Detroit, was eveneens glashelder: ‘I will make sure that GM does not locate one more plant in Mexico. They will never, ever, get my support of anything.’ Ze omschreef GM, haar vorige werkgever, als ‘the most thoroughly disliked company in Washington DC right now.’

Wat het in Detroit allemaal extra zuur maakt, is dat er rond 1980 hevige strijd is geleverd om de bouw van de Detroit-Hamtramck fabriek van GM. Na een felle juridische procedure kreeg de toenmalige burgemeester van Detroit, Coleman Young, uiteindelijk toestemming de huizen van 4.000 mensen te onteigenen. De oude, arbeiderswijk Poletown, voornamelijk bewoond door nazaten van Poolse immigranten, werd na hevige protesten van buurtbewoners – onder meer via een maandenlange sit-in bij een lokale kerk – met de grond gelijk gemaakt. Naast 1.300 woningen verdwenen er ook 140 bedrijven, zes kerken en een ziekenhuis.

In 2018 bood de fabriek aan zo’n 1.500 mensen werkgelegenheid. Naar verwachting zal de Detroit-Hamtramck Plant in de zomer van 2019 worden gesloten. Burgemeester van Detroit Mike Duggan noemde dit nieuws ‘troubling’, en gaf aan samen met zijn economische team, GM en autovakbond UAW (United Automobile Workers) op zoek te gaan naar oplossingen voor de autoproducent en de getroffen werknemers. ‘I am willing to work with GM to fill all the available manufacturing space at Poletown with either GM-related entities or other companies,’ aldus de burgemeester. UAW-leider Gary Jones was minder diplomatiek in zijn reactie op de door GM aangekondigde maatregelen: ‘The practice of circumventing American labor in favor of moving production to nations that tolerate wages less than half of what our American brothers and sisters make, must stop. More importantly, we must understand that these companies, including GM, are no longer in trouble. They are recording annual profits in the tens of billions.’

Na de kredietcrisis moest onder meer de productie van de Chevrolet Volt, een hybride auto, General Motors nieuw leven inblazen. Tegelijkertijd moest de Volt ook Detroit uit het slop te trekken, want deze futuristische wagen zou geproduceerd worden in de enige autofabriek van GM binnen de stadsgrenzen van de Motor City. In 2010 noemde toenmalig CEO Dan Akerson nog een streefgetal van 100.000 verkochte Volts per jaar. Maar die droom werd nooit werkelijkheid. In 2017 werden er bijvoorbeeld maar net 20.000 verkocht. De Volt hoort tot de modellen die GM vanaf 2019 uit de productie zal halen.

De toekomst lijkt in steeds grotere mate voorbestemd te zijn voor volledig elektrische en zelfrijdende auto’s. In een opiniestuk in de New York Times was Steven Rattner – de ‘autotsaar’ die onder president Obama na de kredietcrisis de herstructurering leidde van Chrysler en GM – helder over de gevolgen hiervan. ‘We’re not going to return American manufacturing to its halcyon days, but we can do better.’ Kunstgrepen als het invoeren van importtarieven zijn volgens hem volkomen achterhaald: ‘Mr. Trump’s policies are taking us in the wrong direction.’ De Amerikaanse overheid zou juist investeringen in het onderwijs, de infrastructuur en nieuwe technologieën moeten stimuleren om ervoor te zorgen dat de VS op de automarkt een rol van betekenis blijven spelen. En ja, moet Rattner erkennen: ‘For some Americans, it’s too late for retraining or relocation.’ Dus, redeneert hij: ‘They deserve a stronger social safety net, including programs to reduce the tendency to turn to alcohol and opioids.’

Lees hieronder meer:

https://www.economist.com/business/2018/11/29/gm-prepares-to-close-five-factories-attracting-donald-trumps-irehttps://eu.freep.com/story/money/cars/2018/11/26/donald-trump-not-happy-general-motors-over-cuts/2118157002/https://twitter.com/realDonaldTrump/status/1067494680416407552https://eu.freep.com/story/money/cars/general-motors/2018/11/28/trump-threatens-gm-subsidies-tariffs/2136367002/https://www.mlive.com/auto/index.ssf/2018/11/gm_responds_to_trumps_comments.html?utm_source=twitter&utm_medium=social&utm_campaign=mliveautos_sfhttps://eu.freep.com/story/money/cars/general-motors/2018/11/26/democrats-sherrod-brown-tim-ryan-blast-cuts/2115399002/https://eu.freep.com/story/money/business/john-gallagher/2018/11/26/gm-detroit-hamtramck-plant-closing/2114067002/https://eu.freep.com/story/money/cars/general-motors/2018/11/26/gm-cut-jobs-detroit-hamtramck/2113462002/https://eu.freep.com/story/money/business/2018/11/27/chevy-volt-donald-trump-general-motors/2120687002/https://www.nytimes.com/2018/11/28/opinion/trump-gm-layoffs.html